Vanuit onze eigen adviespraktijk komen we dagelijks in aanraking met organisaties die op zoek zijn naar alternatieve organisatievormen. Veel organisaties beseffen dat de bureaucratische en hiërarchische organisatiemodellen uit de 20^e eeuw hun houdbaarheidsdatum hebben bereikt. Met zijn ‘Reinventing organizations’ biedt Frederic Laloux (ex. McKinsey) organisaties een alternatief aan. Wat hem betreft is dit niet vrijblijvend, maar een noodzaak. Zowel binnen en buiten de eigen organisatiemuren heerst er veel ontevredenheid; bij klanten, medewerkers, burgers, maar ook bij de top. Volgens Laloux verlangen mensen naar organisaties met een ziel i.p.v. organisaties met een voornamelijk mechanisch en statisch karakter. Volgens Laloux staan we op de drempel van een nieuwe doorbraak.

Vanuit een evolutionair perspectief plot hij de ontwikkelingsfases van organisaties in 5 kleuren. Zo zijn  sterk prestatiegerichte organisaties (oranjekleurig) momenteel nog dominant, maar er is een sterke behoefte aan een nieuwe fase waarin organisaties ruimte geven aan ontplooiing, complexiteit en zelfsturing, ofwel de Cyaan-kleurig organisatie. Dit type organisatie kent drie basisprincipes:  

• Zelfsturing – gelijkwaardige relaties, zonder hiërarchie of consensus   
• Heelheid –  geheel van wie je bent meenemen naar je werk
• Evolutief doel – organisaties hebben eigen leven en richtingsgevoel

Aan de hand van 12 cases (o.a. Buurtzorg) illustreert Laloux hoe organisaties als lerend systeem opereren. Daarbij zoomt hij in op de vraag hoe deze organisaties tot besluitvorming komen en hoe zij conflicten oplossen.

Vanuit Laloux’s visie zijn veel parallellen te ontdekken met het boek ‘Horizontaal Organiseren’ en de Lean-filosofie, waarin empowerment van medewerkers en procesgericht werken een grote rol spelen; waarin niet functies, maar rollen centraal staan en waarin controles geen waarde toevoegen voor de klant.

Nadeel is dat Laloux zijn visie als hét alternatief presenteert, terwijl de wetenschappelijk onderbouwing in gebreke blijft. Bij de selectie van de cases, anekdotes en theorieën roept hij de verdenking op van een sterke ‘confirmation bias’. Daarmee ontkracht hij zijn pleidooi. Niettemin is het een lezenswaardige boek dat naast een mooie inspiratiebron, ook een nieuw paradigma biedt in de zoektocht naar nieuwe vormen voor organiseren.

Lees het niet vanuit de verwachting dat het een praktijkhandboek of handleiding is voor de cyane organisatievorm, maar als een bevlogen appél om te bouwen aan organisaties vanuit een nieuw paradigma. Vanuit dit perspectief is ‘Reinventing Organisations’ een ideaal boek om tijdens een lang Pinksterweekend of vakantie te reflecteren op je eigen werk / organisatie en geïnspireerd de handschoen op te pakken.